Pasożyty są organizmami bardzo powszechnie występującymi w przyrodzie i jak sama nazwa wskazuje, potrzebują organizmu na którym mogą pasożytować. Potrzebują do życia żywiciela. Żywicielem pasożytów może być zwierzę lub człowiek.
Do organizmu dostają się różnymi drogami, najczęściej zarażenie następuje przez wypicie zakażonej wody lub jedzenia, ukąszenie owadów, a nawet przez powietrze, gdzie kurz i pył są nośnikiem jaj pasożytów. Do zakażenia może również dojść przez kontakty seksualne. Dbałość o higienę rąk ma również ogromnie znaczenie w zapobieganiu zakażeniom pasożytniczym.

O obecności pasożytów mogą świadczyć następujące objawy:
problemy skórne, zwiększona ilość zmian barwikowych – piegów, różnorodne znamiona skórne, zmarszczki na twarzy, bóle głowy, pękanie pięt, rozdwajanie i łamanie paznokci, zgrzytanie zębami podczas snu, zaburzenia snu, zaburzenia układu odpornościowego, częste przeziębienia, astma, zaparcia, biegunki, wzdęcia, bóle stawów, bóle mięśni, alergia, anemia, pogorszenie apetytu, chroniczne zmęczenie, nerwowość.

Wiele chorób może mieć podłoże pasożytnicze, np.:
U kobiet – zapalenia jajników, bolesne miesiączki z obfitymi krwawieniami, spadek energii, zaburzenia cyklu miesiączkowego
w następstwie czego rozwijają się zwłóknienia, mięśniaki, torbiele sutka , zapalenia nadnerczy, pęcherza moczowego, nerek.
U mężczyzn -zapalenia prostaty, impotencja, guzy prostaty, zapalenia pęcherza moczowego, kamica nerek i pęcherza moczowego.

Badanie kału na obecność pasożytów nie zawsze jest miarodajne, ponieważ pasożyty mają swoje cykle biologiczne i składają jaja w odpowiednich sobie przedziałach czasowych, nie zawsze wtedy, kiedy wykonujemy badanie, trudno spekulować kiedy badania należy wykonać. Jednorazowe badanie kału na pasożyty nie może być odpowiedzią, czy i w jakim stopniu w tym przypadku mamy problem z chorobą pasożytniczą.

Poniżej opisy najpopularniejszych „ dzikich lokatorów” ludzkich ciał.

 

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides)

Glista to jeden z najbardziej rozpowszechnionych pasożytów, według szacunków zarażonych jest nim nawet dwa miliardy ludzi, w niektórych rejonach świata 90% populacji nosi w sobie glistę ludzką. Pasożyt ten powoduje chorobę o nazwie glistnica, która odpowiedzialna jest na świecie za kilkadziesiąt tysięcy zgonów rocznie w wyniku powiązanych z nią powikłań, szczególnie wśród dzieci, najbardziej narażonych na infekcję.
Zakażenie odbywa się poprzez połknięcie zapłodnionego jaja glisty, następnie larwa przedostaje się do krwioobiegu, do wątroby i serca oraz do pęcherzyków płucnych, w których przechodzi kolejny etap rozwoju. Po trzech tygodniach larwy przenoszą się do górnych dróg oddechowych, są wykasływane i ponownie połykane, powracają do jelita cienkiego, w których dorastają do postaci dojrzałej i osiągają nawet pół metra długości.
Dojrzała samica jest w stanie wyprodukować dwieście tysięcy jaj rocznie, stają się one zakaźne po spędzeniu dwóch tygodni w ziemi po wydaleniu z organizmu nosiciela. Jaja glisty mogą przetrwać w ziemi nawet powyżej dziesięciu lat, posiadają bowiem ochronną warstwę lipidową, która chroni je nawet przed chemicznymi środkami ochrony roślin.

Objawy zakażenia

-trudności w oddychaniu,
-krwawy śluz,
-kaszel, zwłaszcza nocny lub poranny, bez zmian osłuchowych w drogach oddechowych,
-gorączka,
-uczucie dyskomfortu i bólu w jamie brzusznej,
-biegunki, także krwawe,
– powiększenie wątroby i śledziony
– zapalenie płuc.

Motylica wątrobowa (Fasciola hepatica)

Przywra jest jednym z najczęściej atakujących organizm człowieka, a szczególnie wątrobę i przewody żółciowe pasożytów. Może osiągać nawet pięć centymetrów długości i centymetr szerokości, należy zatem do grupy większych pasożytów. Przywry są obojnakami, mogą się zatem swobodnie rozmnażać w organizmie nosiciela.
Najczęstszym źródłem zakażenia jest zanieczyszczona woda lub rośliny wodne, z których larwy po opuszczeniu ciał nosicieli pierwotnych (zwykle ślimaków wodnych) przedostają się do organizmu nosicieli ostatecznych (ssaki, w tym człowiek). Poprzez sieć naczyń krwionośnych przedostają się z przewodu pokarmowego do wątroby.

Objawy zakażenia
-zaburzenia trawienia i wydzielania żółci,
-ostre zapalenie urazowego wątroby.
-bliznowacenie wątroby
– zapalenie przewodów żółciowych z powodu odkładania się w nich jaj, odchodów i obumarłych tkanek przywry

Efektem tych zmian może stać się marskość wątroby na tle motyliczym oraz zanikanie miąższu wątroby, prowadząc nawet do śmierci nosiciela.

Przywra Chińska (Clonorchis sinensis)

Przywra bytująca w wątrobie. Do zakażenia człowieka dochodzi przez spożycie niedogotowanego mięsa ryb słodkowodnych, przez konsumpcję sushi, solonych, wędzonych, marynowanych ryb. Wraz z zakażoną żywnością cysty przedostają się do dwunastnicy a następnie przewodów żółciowych gdzie później przebywają. Dojrzewanie trwa ok. 1 miesiąca. Żywicielami mogą być również psy i koty. Przywry te żyją nawet do 30 lat.

Objawy zakażenia
-Bóle w obrębie woreczka żółciowego lub wątroby,
-bóle w okolicach prawego łuku żebrowego,
-bólw prawym nadbrzuszu i podbrzuszu,
-ból w obrębie pleców sugerujący ból prawej nerki,
-bezsenność,
-ból głowy,
-zmęczenie,
-reakcje alergiczne związane z toksynami wydzielanymi przez przywry.

Przywra chińska wywołuje klonorchozę, prowadzi do zaburzeń produkcji żółci, reakcji zapalne dróg żółciowych, zatorów
w przewodach żółciowych. Ostatecznie może być przyczyną kamicy nerkowej i włóknienia wątroby oraz raka.

Przywra kocia (Opisthorchis felineus)

Przywra ta jest pasożytem spotykanym w organizmach ludzi, psów i kotów. Może mierzyć 1,5 centymetra i po znalezieniu nosiciela ostatecznego bytować w wątrobie, woreczku żółciowym i trzustce zakażonego organizmu. Najczęstszą drogą zakażenia jest zjedzenie zarażonych ryb w postaci surowej lub nieodpowiednio przygotowanej. Przywry pierwotnie rozwijają się w ciałach wodnych ślimaków, by po ich opuszczeniu znaleźć się w rybach, by ostatecznie trafić do organizmu człowieka.

Objawy zakażenia
-gorączka, ogólne złe samopoczucie, wysypka oraz problemy trawienne.
-długotrwałe, nieleczone zakażenie może doprowadzić do anemii, powiększenia lub uszkodzenia wątroby, a nawet jej marskości lub zapalenia miąższu wątrobowego.
– nieleczona infekcja może być także przyczyną uszkodzenia trzustki, zapalenia przewodów żółciowych, zapalenia pęcherzyka żółciowego, a nawet raka dróg żółciowych.

Tęgoryjec dwunastnicy (Ancylostoma duodenale)

To robak obły o długości 0,5 – 1,5 cm. Miejscem pasożytowania jest dwunastnica człowieka. Tęgoryjec za pomocą za pomocą otworu gębowego przytwierdza się do błony śluzowej jelita. Wgryza się w kosmki systemu wchłaniania ścianki jelita i odżywia się wypływającą krwią. Długość tęgoryjca to 4 – 8 lat. Jest dość powszechnym pasożytem, nosi go w sobie ok. 40% populacji. Samice codziennie składają 10 tysięcy jajeczek. Larwy Tęgoryjca znajdują się w ziemi i do zarażenia dochodzi przez skórę, larwy przez skórę przedostają się do krwiobiegu a następnie do układu pokarmowego.

Objawy zakażenia
– Zakażenie może być przyczyną utajonego krwawienia z przewodu pokarmowego i utraty znacznej ilości krwi co prowadzi do anemii i niedokrwistości.
– Zarażenie ciężko przebiega u dzieci, może powodować opóźnienie w rozwoju i inne poważne problemy zdrowotne.
– Mogą pojawić się wysypki skórne, blada skóra, opuchnięta twarz i spuchnięte nogi.
– Często dochodzi do zapalenia płuc z kaszlem i bólem w piersiach.

 Węgorek jelitowy (Strongyloides stercoralis)

Jest to drobny nitkowaty pasożyt, samica osiąga długość 2,2 mm i szerokość 0,03 – 0,07 mm. Robaki te pasożytują w dwunastnicy, w górnych odcinkach jelita cienkiego, czasem w jelicie grubym.Samica składa dziennie ok. 50 jajeczek z ukształtowanymi larwami. Do zarażenia dochodzi przez skórę oraz usta. Zanim staną się dojrzałymi płciowo pasożytami migrują po układzie krwionośnym skąd przedostają się do serca, następnie do płuc, tchawicy, gardła, gdzie zostaje połknięta i przez przełyk, żołądek przechodzą do jelita cienkiego. Poszczególnym etapom wędrówki larwy towarzyszą objawy chorobowe. Zarażenie powoduje chorobę zwaną węgorzycą.

Objawy zakażenia
Objawy uzależnione są od umiejscowienia pasożyta.
Wczesne zarażenie objawia się nieokreślonymi bólami w całym ciele.
Przy zagnieżdżeniu larw w płucach chorobami narządów oddychania – zapalenie płuc, tchawicy, oskrzeli. Zagnieżdżenie larw w jelitach powoduje bóle brzucha, niestrawność, brak apetytu, drażliwość. Larwy mogą zagnieździć się również w pęcherzyku żółciowym, sercu, czy nawet mózgu.

Włosień kręty (Trichinella spiralis)

Włosień należy do grupy nicieni i jest jednym z najgroźniejszych pasożytów występujących u ludzi. Ma długość 1,4 – 4 mm. Wywołuje bardzo ciężką chorobę włośnicę. Włośnicą zarażamy się jedząc niedogotowane bądź surowe mięso, w którym znajdują się larwy włośnia. W jelitach larwy opuszczają osłonki i zagnieżdżają się w ściance dojrzewając przez 4-5 dni a następnie przeobrażają się w dorosłe osobniki. Każda samica pozostawia 1500 larw uwalniając je bezpośrednio do naczyń limfatycznych. Larwy rozprowadzane są ze strumieniem limfy do wszystkich narządów i ostatecznie osiadają w mięśniach poprzecznie-prążkowanych, otorbiają się i pozostają tam w uśpieniu przez długie miesiące.

Objawy zakażenia
– wysoka gorączka z dreszczami,
– bóle mięśni, skurcze mięśni,
–  miejscowe wysypki w wyniku migracji larw włosieni w organizmie,
– ogólne osłabienie organizmu,
-stany zapalne węzłów chłonnych,
– obrzęki twarzy,
– stany podobne do grypy.

Włosogłówka (trichuris trichiura)

Włosogłówka należy do grupynicieni, bytuje w wyrostku robaczkowy, rzadziej w jelicie grubym. Swoją głową przytwierdza się do ścianki jelita ślepego, żywi się głównie krwią. Ma długość 3-5 cm, samica włosogłówki składa codziennie 3500 jejeczek dziennie i żyje ok. 5 lat. Włosogłówką można się zarazić przez wypicie brudnej wody, w której znajdują się jaja, bądźprzez zjedzenie brudnych warzyw lub owoców.

Objawy zakażenia
– nudności, wymioty
– bóle głowy
– nieżyt okrężnicy
– zapalenie wyrostka robaczkowego
– anemia

Często na uszkodzonych odcinkach jelita powstają cysty, polipy i guzy.

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)

Owsiki żyją w jelicie grubym, ich długość wynosi 10 -13 mm. Ogon owsika ma kształt szydła. Po zapłodnieniu samica wypełza z jelita prostego, wywołując swymi ruchami silne swędzenie. Drapanie swędzących miejsc powoduje rozgniatanie samic i sprawia, że ich jaja są roznoszone wokół odbytu, co powoduje roznoszenie jaj na zewnątrz, zanieczyszczona jest bielizna, pościel, dłonie. Zanieczyszczone dłonie są nośnikiem i przez kontakt z ustami dochodzi do połknięcia i kolejnego zarażenia. Zanieczyszczone są przedmioty wszelkiego użytku i produkty spożywcze. Chcąc potwierdzić zakażenie badaniem laboratoryjnym, należy pobrać wymaz z odbytu.

Objawy zakażenia
– swędzenie odbytu, dzieci często skarżą się na gryzienie w okolicy narządów płciowych
– owsiki wydzielają silne toksyny, które rozregulowują układ nerwowy powodując lęki, obawy rozdrażnienie i depresję.

Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana)

Osiąga zwykle około 40 milimetrów długości przy szerokości nieprzekraczającej 1 milimetra. Od innych tasiemców różni go nie tylko rozmiar, ale także fakt, że dla rozwoju nie wymaga żywiciela pośredniego i przechodzi wszystkie fazy życia w ciele człowieka oraz to, że może się w prosty przenosić z organizmu jednego człowieka do drugiego (np. poprzez pchły przenoszące zakażoną krew).
Najczęstszą drogą zakażenia jest spożywanie pokarmu zanieczyszczonego odchodami, np. posiłków przygotowywanych w miejscach niespełniających wymogów sanitarnych;
Można zatem zaliczyć zakażenie tasiemcem do grona „chorób brudnych rąk”, z tego też powodu szczególnie narażone są dzieci, w niektórych rejonach pasożyt żyje w co najmniej 10% młodych organizmów.
Zwykle tasiemiec przechodzi cały cykl rozwojowy i gnieździ się w jelicie cienkim.
W kosmkach jelitowych odbywa się pierwsza faza, która trwa około 4 dni. Następnie w ciągu 1-4 dni tasiemiec przechodzi kolejną transformację we wnętrzu jelita, by za 10-20 dni przeobrazić się w postać dojrzałą. Jaja tasiemca można wykryć w kale zwykle już po 30 dniach od zakażenia. Tasiemiec kończy żywot po kilku tygodniach, jednak jego populacja odradza się szybko i skutecznie.

Objawy zakażenia
Wywołana zakażeniem tasiemcem karłowatym choroba o nazwie Hymenolepioza przebiega zwykle bezobjawowo. W przypadku zakażeń ciężkich może dojść do uszkodzenia jelita cienkiego, spadku masy ciała, wszelkiego rodzaju zaburzeń działania przewodu pokarmowego, w tym przede wszystkim biegunek, wymiotów.
Hymenolepioza może powodować zaburzenia układu nerwowego, zaburzenia snu, drgawki oraz niepokój ruchowy.

Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)

Tasiemiec nieuzbrojony to pasożyt, występujący w organizmach bydła i ludzi – ale rozmnażający się tylko w ludzkim ciele, człowiek jest dla niego nosicielem ostatecznym. Najczęściej zakażenie następuje po spożyciu surowego lub niedogotowanego mięsa, larwy giną po pięciu dniach w temperaturze -10 stopni i przy zastosowaniu temperatury powyżej 45 stopni. Po dostaniu się do organizmu człowieka larwy trafiają do jelita cienkiego, gdzie przekształcają się w postać dojrzałą. Tasiemiec nieuzbrojony zwykle osiąga długość od 4 do 10 metrów i może żyć nawet 25 lat w ciele nosiciela.

Objawy zakażenia
Zakażenie jest bezobjawowe w lżejszych przypadkach.
W przypadkach cięższych możliwe są: utrata wagi, zawroty głowy, zasłabnięcia, ból w jamie brzusznej, biegunka, bóle głowy, mdłości, zatwardzenia, chroniczne niedożywienie, utrata apetytu. Może także dochodzić do uszkodzenia jelita oraz do reakcji alergicznych na obecność pasożyta, a nawet do zapalenia trzustki, niedrożności jelit lub zapalenia dróg żółciowych.

Tasiemiec uzbrojony (Taenia salium)

Tasiemiec uzbrojony ma postać wstęgowatą, długość jego wynosi 2-4 m. Na głowie ma cztery przyssawki i ułożone w okrąg haczyki. Dorosłe tasiemce żerują w jelicie cienkim człowieka, do którego przedostają się wraz ze spożytym mięsem w którym znajdują się wągry tego pasożyta. Po spożyciu zainfekowanego mięsa jajeczka w żołądku uwalniają się z otoczek i przez ściankę przedostają do krwiobiegu, skąd ze strumieniem krwi roznoszone są po całym organizmie. Mogą osiąść w tkance podskórnej, w oku, w mózgu, w mięśniach w sercu, co może powodować chorobę narządu w którym osiadł pasożyt.

Objawy zakażenia
Objawy uzależnione są od umiejscowienia pasożyta. Wągry uciskają tkanki powodując objawy chorobowe w postaci zapalenia mięśni, zwyrodnienia i zaniku mięśni, wad serca, guzy tarczycy, zanik wzroku w związku z uszkodzeniem delikatnego układu optycznego, przewlekłe wieloletnie bóle głowy w wyniku uszkodzenia układu nerwowego przez larwy tasiemca. Mogą też wystąpić problemy psychiczne.

Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum)

Bruzdogłowiec jest dużym robakiem, jego długość może sięgać nawet do 15 m. Pasożytuje w jelicie cienkim człowieka, psa lub kota. Tasiemiec ten posiada macicę typu otwartego i nieustannie wydala jajeczka, które wydostają się na zewnątrz. Do zakażenia dochodzi przez spożywanie surowych bądź niedogotowanych ryb słodkowodnych. Larwy pozostają przy życiu nawet w mrożonej, osolonej rybie. Nie należy podawać ryb w surowej postaci nawet zwierzętom, ponieważ stają się nosicielami i zarażają ludzi.

Objawy zakażenia
Bruzdogłowiec niszczy odporność człowieka, sprzyja niedokrwistości i powstawaniu guzów. Powoduje niedrożność jelit, bóle brzucha, biegunki oraz cykliczne ostre bóle głowy.

Filarie

Samica ma długość do 500 mm i grubość 0,35 mm, natomiast samiec 30 mm i grubość ok. 0,13 mm. Mikrofilarie czyli larwy mają długość 0,3 mm i grubość 0,008 mm i gromadzą się w wierzchnich warstwach skóry a bardzo często w oku. Dojrzałe płciowo pasożyty żyją w łączniku pod skórą, w rozcięgnie mięśni oraz w tkance okostnej na głowie. Chorobę przenosi meszka.

Objawy zakażenia

Charakterystycznym objawem filariozy jest pojawienie się pod skórą ruchomych guzków o rozmiarze grochu, lub obecność w polu widzenia ruszających się obiektów w postaci zakręconych filarii. Często obserwuje się suchość skóry i złuszczenie, wysypki, wrzody, depigmentacja w postaci plamek na skórze. Ostatecznie może dojść do zapalenia węzłów chłonnych, słoniowacizny moszny i innych objawów.